Sectorcommissie Ontslagvolgorde Kunsteducatie

Sinds 1 juli 2016 is er een Sectorcommissie Ontslagvolgorde Kunsteducatie, afgekort SOK, ingesteld. Waarschijnlijk zijn er nog veel vragen over het hoe, wat en waarom van deze commissie. Waarom is deze commissie ingesteld? Wat doet die commissie precies? Wanneer is het nodig om ontslagen via de commissie te laten lopen? En hoe gaat het in zijn werk (wat is de juiste procedure)?

Waarom is de SOK ingesteld?

In het verleden hadden docenten geen ontslagbescherming. Er stonden wat bepalingen over ontslag in de cao, maar die boden weinig ontslagbescherming en waren vooral gericht op het verzachten van de gevolgen van het ontslag. Op 1 juli 2015 trad de Wet Werk en Zekerheid in werking. Door de nieuwe wet hebben docenten eindelijk ook ontslagbescherming gekregen net als andere werkenden in Nederland. Maar een nadeel van deze wet is dat bij alle bedrijfseconomische ontslagen LIFO wordt toegepast (last in, first out). Het UWV, waar de werkgever terecht moet voor het aanvragen van een ontslagvergunning, móet LIFO én het afspiegelingsbeginsel hanteren als ontslagvolgorde bij bedrijfseconomisch ontslag, ook bij ontslag van docenten. Ontslag vanwege autonome daling (daar waar de leegstand zich voordoet), kon niet meer. Vanaf 1 juli 2015 tot 1 juli 2016 was het tijdelijk alleen via een vaststellingsovereenkomst mogelijk om af te wijken van het afspiegelingsbeginsel en ontslagen te worden voor de uren van je leegstand. In de Kunsteducatie past het afspiegelingsbeginsel niet goed, omdat in veel situaties sprake is van een grote binding tussen docent en leerling. Als het ontslag daar valt waar de leegstand is, dan levert dat behoud van werkgelegenheid op.

Wie stelt de SOK in?

De sectorale ontslagvolgorde is geregeld in de cao Kunsteducatie. De Stichting OAK, waar de sociale partners die partij zijn bij deze cao zitting in hebben, hebben formeel de commissieleden benoemd.

Per 1 juli 2016 ontslagen van docenten via SOK

Volgens de wet moeten alle bedrijfseconomische ontslagen via het UWV lopen en moet er afgespiegeld en ge-LIFO’d worden, tenzij er een ontslagcommissie is ingesteld. Per 1 juli 2016 is er daarom de Sectorale Ontslagcommissie Kunsteducatie (SOK). De commissie is alleen bevoegd voor ontslag voor docenten en alleen bij bedrijfseconomische omstandigheden. Ontslagaanvragen voor andere situaties en functies zullen nog steeds door het UWV behandeld worden (of de kantonrechter afhankelijk van de reden van het ontslag).

Ontslagbescherming docenten

Álle ontslagen van docenten vanwege bedrijfs­economische redenen lopen vanaf 1 juli 2016 via de SOK. De UWV-route is voor docenten in zo’n geval niet van toepassing. De SOK past dezelfde procedurele regels toe die het UWV ook hanteert en beoordeelt ontslagaanvragen op dezelfde wijze als het UWV. De - per 1 juli 2015 - verworven ontslagbescherming blijft dus onverminderd van kracht. Er zijn twee punten waarop de SOK verschilt van het UWV en dat is bij de beoordeling van de ontslagvolgorde bij autonome daling (bij leegstand) en bij sluiting van een locatie. In die gevallen wordt het afspiegelingsbeginsel opzij gezet en mag het ontslag vallen waar de leegstand zich voordoet.

Er is wel nog een ander verschil tussen ontslag via SOK en ontslag via UWV: aan het ontslag via de SOK hangt een prijskaartje voor de werkgever. AVV is voorstander van een ondergrens voor ontslagen, een minimum aantal uur waaronder ontslag niet wordt gehonoreerd. We verwachten dat de kosten van het ontslag via de commissie ervoor zal zorgen dat kleine ontslagen worden teruggedrongen. In praktische zin wordt hier een soort minimumtarief vastgesteld voor ontslagen.

Hoe werkt de procedure bij de SOK?

Wanneer je van je werkgever hoort dat je (deeltijd)ontslag gaat krijgen, dan zal je werkgever eerst in overleg met jou gaan om het ontslag via een vaststellingovereenkomst te regelen. Wanneer jullie hier niet uitkomen, dan zal je werkgever toestemming voor ontslag vragen bij de SOK. Dit gebeurt door een verzoek in te dienen met een dossier waarin duidelijk vermeld staat waarom het ontslag noodzakelijk is. Je werkgever moet dit goed onderbouwen en ook aangeven wat voor maatregelen al zijn genomen om te trachten het ontslag te voorkomen. Wanneer alle documenten binnen zijn bij de SOK, krijg je bericht dat er een ontslagverzoek is ingediend door je werkgever. Alle documenten worden naar je doorgestuurd, zodat je deze kunt inzien en kunt controleren. Daarna krijg je veertien dagen de tijd om schriftelijk verweer te voeren. Dit houdt in dat je een brief naar de SOK schrijft met een toelichting op de reden(en) dat je het niet eens bent met je ontslag. Dit kun je zelf doen. Je kunt ook iemand inschakelen die je begeleidt, zoals een arbeidsjurist, rechtsbijstand, advocaat of je vakbond. Begeleiding is, zeker de eerste keer, aan te raden, maar kan wel kosten met zich meebrengen. In het bericht van de SOK staan de adresgegevens van de SOK aangegeven en welke stukken je (nog) moet aanleveren als dit nodig is.

Als je schriftelijke verweer binnen is bij de SOK krijg je binnen een bepaalde termijn (waarschijnlijk minimaal één week) te horen hoe het verdere verloop van de procedure zal zijn. Het kan zijn dat je nog wordt gevraagd extra gegevens aan te leveren, of de gelegenheid krijgt nog een keer schriftelijk te reageren op een standpunt van je werkgever. Je kunt daarnaast aangeven of je je verweer mondeling wilt toelichten bij de SOK. Dan zal een hoorzitting worden georganiseerd. Je mag dus zelf kiezen of je een hoorzitting wilt. De extra kosten voor de hoorzitting komen voor rekening van je werkgever. Minimaal één week voor de zitting krijg je een uitnodiging. Als je vooraf doorgegeven hebt wanneer je niet aanwezig kunt zijn, dan wordt hier zo veel mogelijk rekening mee gehouden.

De hoorzitting is niet openbaar. Alleen je werkgever is er bij (en de SOK). Je mag iemand meenemen die je bijstaat. Ook hier is het handig als dit iemand is met kennis van procederen over ontslagzaken. Je werkgever kan ook iemand meenemen, maar dit hoeft niet. Wanneer de commissieleden het idee hebben dat zij ook informatie van anderen nodig hebben om de zaak goed te kunnen beoordelen, dan kunnen zij deze mensen vragen ook aanwezig te zijn bij de zitting. Dit krijg je vooraf te horen. Als je het hier niet mee eens bent, dan kun je dit laten weten aan de commissie. Je kunt ook zelf voorstellen om anderen (getuigen of deskundigen) aanwezig te laten zijn.

Uiterlijk veertien dagen na de zitting beslist de SOK of het ontslagverzoek wordt toegewezen of afgewezen. Als het verzoek door de SOK wordt afgewezen, dan kan je werkgever het ontslag dus niet doorvoeren. Krijgt je werkgever wel toestemming voor ontslag, dan moet hij nog wel daadwerkelijk opzeggen. Dit moet binnen vier weken gebeuren na de beslissing van de commissie. Je krijgt dan een brief van je werkgever waarin je arbeidsovereenkomst wordt opgezegd (en voor een kleiner aantal uren weer wordt aangezegd als je deeltijdontslag krijgt). Als je werkgever dit vergeet of buiten die vier weken een brief stuurt, ben je dus niet ontslagen! Na de formele opzegging blijf je gedurende de voor jou geldende opzegtermijn nog in dienst op de oude voorwaarden. De uiterste datum van je oude dienstverband staat in de opzegbrief van je werkgever. Het is goed om nog even te (laten) checken of deze datum klopt.

Wie zitten in de SOK?

De commissie bestaat uit een commissielid aangewezen door de vakbonden, een commissielid aangewezen door werkgevers en een onafhankelijk voorzitter. Deze mensen kennen de UWV procedure van binnen en van buiten. Zij moeten in veel gevallen gewoon de UWV procedure toepassen. Alleen bij ontslag vanwege leegstand oordelen zij anders dan het UWV. Het secretariaat van de SOK zit in Woerden. De hoorzittingen zullen, naar alle waarschijnlijkheid, ook in Woerden worden gehouden. Het kantoor zit op loopafstand van het station en is goed bereikbaar met eigen vervoer of OV.

 

Wat is er veranderd ten opzichte van vorig jaar?

Tussen 1 juli 2015 en 1 juli 2016 was er nog geen commissie ingesteld. Alle bedrijfseconomische ontslagen liepen via het UWV of via een vaststellingsovereenkomst. In het eerste geval kon je ontslagen worden terwijl je zelf als docent geen last had van verminderde belangstelling voor jouw lessen of cursussen. Dit is nu recht gezet.

Een belangrijk verschil met de situatie vóór 1 juli 2015 is dat docenten nu recht hebben op een preventieve ontslagtoets. Als je geen vaststellingsovereenkomst tekent en de werkgever wil het ontslag toch doorzetten, dan kan dit alleen via de SOK (bij bedrijfseconomische omstandigheden). Daarnaast zijn medewerkers in een betere positie gekomen om te onderhandelen, want als je er niet samen uitkomt, dan is het alternatief voor je werkgever om een ontslagverzoek in te dienen bij de SOK. Maar daar zijn kosten aan verbonden, namelijk een door stichting OAK vast te stellen bedrag aan behandelingskosten (waarschijnlijk rond de 2.500 euro per zaak), los van eventuele andere kosten zoals bijvoorbeeld advocaatkosten. Docenten kunnen dit in het achterhoofd houden bij het bespreken van de voorwaarden in de vaststellingsovereenkomst. Maar je moet nog wel samen verder. Het zal wellicht niet in alle gevallen goed zijn om te proberen het onderste uit de kan te halen. Dit kun je zelf het beste beoordelen. Je hebt in ieder geval een steuntje in de rug om het gesprek in te gaan.

Naar welke omstandigheden en criteria wordt gekeken?

De werkgever zal bij het ontslagverzoek een dossier indienen waarin wordt toegelicht waarom er een situatie is ontstaan waarin het ontslag noodzakelijk is. Voor elke omstandigheid moet een werkgever bewijs aanleveren en een onderbouwing geven. Dit kan zijn terugloop van leerlingen van de docent, of noodzakelijke sluiting van een vestiging van de organisatie. De SOK zal het dossier beoordelen en kijkt daarnaast of de werkgever aan de wet heeft voldaan. Bijvoorbeeld of de werkgever, maar ook werknemer, zich voldoende heeft ingespannen om het ontslag te voorkomen (bijvoorbeeld via scholing of een andere functie) en of het ontslag echt noodzakelijk is. Daarnaast wordt ook gekeken of er nog medewerkers zijn met een tijdelijk contract wat afloopt, oproepkrachten of zzp’ers. Deze contracten moeten eerst zijn beëindigd.

Wat kan ik doen als ik het niet eens ben met het oordeel van de SOK?

Wanneer je het niet eens bent met het oordeel van de SOK, dan kun je naar de kantonrechter stappen. Dit is hetzelfde als wanneer je het niet eens bent met het oordeel van UWV.

Wat is nu de status van een vaststellingsovereenkomst, moet ik daar op ingaan?

Sinds 1 juli 2016 heb je een keuze gekregen als ontslag wegens bedrijfseconomische omstandig­heden voor jou in beeld komt.

1. Je kunt meegaan in het ontslag en de voorwaarden van je ontslag regelen via een vaststellingsovereenkomst met je werkgever. Dat er nu een prijskaartje hangt aan een ontslag via de SOK, kun je hierbij mee nemen.
2. Je kunt ook tegen het ontslag in gaan, dan zal je werkgever een verzoek in moeten dienen bij de SOK.

Zorg wel dat je goed oplet voor je een vaststellingsovereenkomst tekent. Wees er zeker van dat je niet vrijwillig afstand doet van rechten die je bij ontslag via de SOK automatisch zou hebben, zoals je recht op transitievergoeding of je recht op WW. Op www.avv.nu zal begin oktober een checklist beschikbaar komen voor een vaststellingsovereenkomst. Wil je wat meer persoonlijke begeleiding, dan kan dat ook. Kijk op onze site voor de mogelijkheden. Maak je gebruik van je rechtsbijstandverzekering, wijs de behandelend jurist er dan op dat de situatie in de Kunsteducatie afwijkt van andere sectoren. En stuur desnoods de cao even op, zodat diegene bekend is met de nieuwe bepalingen in de cao.

Nog steeds overgangsregeling suppletie en BWU

Tot slot wil AVV nog even duidelijk maken dat de verlenging van de cao inhoudt dat de overgangsregelingen die in de vorige cao waren afgesproken ten aanzien van suppletie en BWU nog steeds van kracht zijn. Schakel je dus rechtsbijstand of andere begeleiding in, dan is het aan te raden de behandelaar hier nog op te wijzen.

Hieronder vind je het reglement van de Sectorcommissie Ontslagvolgorde Kunsteducatie.