Actie?!

Het zal niemand ontgaan zijn: sinds enkele maanden wordt er weer flink actie gevoerd door verschillende vakbonden. In de ziekenhuizen, door gemeenteambtenaren, in het OV en op nog meer plekken. En vaak levert het wat op, of lijkt het in elk geval wat op te leveren. Want staken loont, toch? Maar dat valt tegen als we wat verder kijken dan die bekende lange neus.

De inzet bij de meeste stakingen was de zogenaamde APC, automatische prijscompensatie. APC betekent dat de loonsverhoging automatisch gekoppeld wordt aan de inflatie. Waar die inflatie in meer ‘normale’ tijden rond de 2% ligt, is die het afgelopen jaar sterk gestegen, met een piek van 14%.

Het NRC meldde dat NS personeel na ‘massale stakingen‘ een cao afdwong: ‘De bonden stemmen in met een structurele loonsverhoging van 9,25 procent. Het is een van de royaalste cao’s van dit jaar: gemiddeld stijgt het loon zo’n 4 procent.’  Dat lijkt alsof er bijna 10% bijkomt in een jaar. Wat er echter (in elk geval in deze krant) niet bij vermeld werd was dat de looptijd van de cao 18 maanden bedroeg. Het gaat hier dus om iets meer dan 6% per jaar.
Ook bij andere cao’s was het beeld: staken loont.

Overigens staat de APC wel in een aantal cao’s, maar dat zijn cao’s die gesloten zijn in een periode dat de inflatie rond de 2% was. Het is zelfs zo, dat in een aantal van dat soort cao’s vakbonden op verzoek van werkgevers de cao hebben opengebroken om de afgesproken loonsverhoging te verlagen. Ja, dat lees je goed. Zo is de loonsverhoging in de cao Particuliere beveiliging, verlaagd van 14% naar 8%. Iets soortgelijks gebeurde bij de UMC’s, en in andere sectoren.
En dat openbreken is ook niet goed voor het imago van de bonden: Toen de FNV in de Particuliere beveiliging de cao openbrak, werd er niet duidelijk bij verteld dat de afgesproken loonsverhoging verlaagd werd. Dat vonden de kaderleden misleidend, en ze zeiden vervolgens het vertrouwen op in hun bestuurder.

Terug naar de actie. In feite kunnen we daar kort over zijn. Als alle andere middelen uitgeput zijn en er actie gevoerd moet worden, zullen we dat doen. Uitspraken zoals van de voorzitter van de Unie als ‘Staken levert niks op, daarom doet De Unie dat niet meer’, zullen jullie van AVV niet horen. De vraag is natuurlijk wel: wanneer ben je dan door alle andere middelen heen? Want als bond heb je behoorlijk wat manieren om bedrijven onder druk te zetten. Denk aan petities aanbieden, de arbeidsinspectie inschakelen, de pers opzoeken, stiptheidsacties, de aandeelhouders benaderen, oproepen tot thuis werken of juist allemaal tegelijk op kantoor komen werken, om er maar een paar te noemen. In Japan dragen werknemers allemaal tegelijk een gekleurde band om hun hoofd of arm om hun werkgever te laten weten dat ze het er niet mee eens zijn, en om de werkgever te laten zien dat ze met veel zijn. Dat signaal is vaak al voldoende. Kortom, je bent niet zomaar door je opties heen.
Maar eerlijk is eerlijk, als je daar wel doorheen bent, blijft staking het laatste en soms krachtigste middel.
Maar je moet wel goed bedenken wat dan je inzet wordt. Het moet wel uitkunnen. Want iets afdwingen waar je later op terug moet komen omdat het onbetaalbaar is geworden, en dan als bonden een cao openbreken voor loonsverlaging, daar is ook niemand bij gebaat.